Roman Berkowski, urodzony 27 lutego 1908 roku w Mogilnie, to postać o niezwykłym dorobku. Zmarł 13 października 1970 roku w Warszawie, pozostawiając po sobie znaczący wkład w historię Polski.
Był on nie tylko inżynierem mechanicznym, ale również organizator produkcji lotniczej, co czyni go kluczową postacią w rozwijającej się branży lotniczej. Jako warsztatowiec i technolog, Berkowski miał znaczący wpływ na jakość i innowacyjność w tym zakresie.
Dodatkowo, odgrywał istotną rolę jako organizator szkoleń lotniczych, przyczyniając się do kształcenia nowych pokoleń fachowców w dziedzinie aviacji. Warto zaznaczyć, że był także harcmistrzem, co podkreśla jego zaangażowanie w działalność społeczną oraz rozwój młodzieży.
Życiorys
Roman Berkowski przyszedł na świat w Mogilnie, jako syn Kazimierza oraz Antoniny, z domu Woźniak. Swoją edukację rozpoczął w Mogilnie, gdzie ukończył szkołę podstawową w 1921 roku. Następnie, w latach 1921-1926, kształcił się w Państwowej Koedukacyjnej Szkole Wydziałowej. W kolejnych latach przeniósł się do Gniezna, gdzie podjął naukę w Gimnazjum Matematyczno-Przyrodniczym, którego ukończenie z maturą miało miejsce w 1930 roku. W trakcie nauki aktywnie uczestniczył w ruchu harcerskim, pełniąc ważne funkcje, w tym kierując modelarnią lotniczą. Przed egzaminem maturalnym uzyskał stopień podharcmistrza.
W latach 1930-1931 odbył służbę wojskową w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty nr 5 w Krakowie-Łobzowie, gdzie zdobył stopień plutonowego podchorążego, a w 1933 roku awansował na podporucznika piechoty. W 1931 roku zdecydował się na studia na Politechnice Warszawskiej, na Wydziale Mechanicznym, na Oddziale Lotniczym. W 1932 roku zdobył doświadczenie praktyczne, pracując w Warsztatach Antoniego Kocjana. Angażując się w powstanie Harcerskiego Klubu Lotniczego w Warszawie, harcerze postanowili zbudować szybowiec szkolny nazwaną „Wroną” według planów A. Kocjana, co miało na celu umożliwienie uczestnictwa w Jamboree w 1933 roku.
Budowa szybowca początkowo miała miejsce w starej szopie przy ul. Niemcewicza, a następnie na Polu Mokotowskim, gdzie prace odbywały się w hangarach Aeroklubu Warszawskiego. Berkowski kierował tymi działalnościami, wspierany przez podharcmistrza Tadeusza Derengowskiego oraz Bogdana Zająca. W kwietniu 1933 roku wziął udział w kursie, który umożliwił mu zdobycie kat. A pilota szybowcowego w Szkole Szybowcowej w Polichnie, a latem zdobył kolejne kategorie w Szkole Szybowcowej w Bezmiechowej pod okiem Piotra Mynarskiego.
W tym samym roku zaprojektował kabinę do szybowca „Wrona”, która przeszła testy na lotnisku mokotowskim. Wraz z 19-osobową ekipą lotniczą harcerską uczestniczył w IV Międzynarodowym Zlocie Skautowym-Jamboree, które odbyło się w Gödölö na Węgrzech, gdzie pomógł w naprawach szybowców uszkodzonych podczas transportu. Dokończył budową harcerskiej „Wrony” na tym wydarzeniu.
Na początku 1934 roku, dzięki jego inicjatywie, powstały Harcerskie Warsztaty Szybowcowe, które zlokalizowano w pomieszczeniach Państwowej Szkoły Lotniczej i Samochodowej przy ul. Hożej 88. W ciągu kilku lat zbudowano tam wiele szybowców „Wrona”. W 1935 roku warsztaty przeniosły się na Lotnisko Mokotowskie, kontynuując produkcję „Wron”, której łączna liczba wyniosła 23 sztuki. Powstał także prototyp wodnoszybowca MT-1, a w 1936 roku HWS uzyskały nową siedzibę obok Warsztatów A. Kocjana.
Roman Berkowski pełnił funkcję kierownika warsztatów do 1938 roku. Po przejęciu w styczniu 1938 roku pracy w warsztacie prototypowym w Państwowych Zakładach Lotniczych, jako technik technolog, zaangażował się w różne prace. W okresie kampanii wrześniowej jako ekspert w dziedzinie lotnictwa nie został zmobilizowany, jednakże podczas okupacji, w 1942 roku, założył firmę produkującą mydła toaletowe, wspólnie z Tadeuszem Chylińskim oraz Bronisławem Żurakowskim.
Od grudnia 1939 roku, Berkowski aktywnie uczestniczył w działalności konspiracyjnej, zaczynając od Służby Zwycięstwu Polski i później w ZWZ. Od września 1942 roku działał w ramach organizacji „Wachlarz”, pod pseudonimami „Zryw” oraz „Gryw”. Był także zaangażowany w działania wywiadowcze oraz projektowanie ćwiczeń spadochronowych w 1944 roku. W 1943 roku, przyjmując pseudonim „Dantes”, dowodził I kompanią Bazy Lotniczej AK „Łużyce” na Okęciu w Warszawie oraz brał udział w naprawach uzbrojenia na Mokotowie w trakcie Powstania Warszawskiego.
Po upadku powstania Berkowski zdołał uciec i dotrzeć do swojego domu w Włochach, czekając na wkroczenie wojsk radzieckich. W styczniu 1946 roku przystąpił do kierowania nowo utworzonego Wydziału Lotniczego Głównej Kwatery Harcerstwa. Pod jego przewodnictwem zorganizowano pierwsze kursy modelarstwa lotniczego i obozy szybowcowe. Na ogólnokrajowej konferencji lotniczej w Osowcu w 1946 roku zaprezentował nowy program, obejmujący modelarstwo i szkolenia lotnicze. W wyniku tych działań powstała Centralna Modelarnia Lotnicza ZHP oraz Harcerskie Warsztaty Lotnicze, w których pod szyldem Berkowskiego budowano motoszybowiec Pegaz.
Przez następne lata był aktywnym uczestnikiem w harcerskiej działalności lotniczej, jednak ze względu na zmiany w metodach pracy, w 1949 roku zrezygnował z pracy w GKH. W lutym 1948 roku podjął pracę w Głównym Instytucie Lotnictwa, gdzie jako kierownik warsztatu nadzorował budowę śmigłowca SP-GIL oraz samolotu TS-8 Bies. Poszerzał swoje doświadczenie, podejmując różne odpowiedzialności, w tym kierownicze w różnych działach.
W końcowej fazie kariery, od 1963 roku, Berkowski był adiunktem w Instytucie Lotnictwa, gdzie prowadził badania i publikował prace związane z technologią lotniczą. Ostatnie lata życia spędził na dalszej pracy, kończąc je w Warszawie 13 października 1970 roku. Został pochowany na cmentarzu we Włochach, będąc znaczącą postacią w historii polskiego lotnictwa.
Życie prywatne
Roman Berkowski miał rodzinę, która odgrywała znaczącą rolę w jego życiu osobistym. Był mężem Reginy Piechowskiej, z którą dzielił się radościami i troskami codzienności.
W ich związku przyszły na świat troje dzieci:
- Danutę Sadomską, urodzoną w 1932 roku, inżyniera mechanika, który ukończył Wydział Mechaniczny Technologiczny Politechniki Warszawskiej, a przez długi czas pełnił funkcję szefowej laboratorium metalurgiczno-wytrzymałościowego w Zakładach Wytwórczych Aparatury Wysokiego Napięcia „Zwar”, wcześniej znanej jako fabryka Szpotańskiego,
- Jerzego, który żył w latach 1933-1982,
- oraz Marka, urodzonego w 1944 roku, profesora doktora habilitowanego inżynierii z Instytutu Fizyki Polskiej Akademii Nauk. Marek był nie tylko wybitnym naukowcem, ale również aktywnym harcmistrzem (od 1970 roku), pilotem w Chorągwi Mazowieckiej ZHP (do 1976 roku) i jachtowym kapitanem żeglugi wielkiej. Otrzymał Złoty Krzyż Zasługi za swoje osiągnięcia.
Pozostali ludzie w kategorii "Inne":
Bernard Draheim | Bartosz Rakoczy | Władysław Ciesielski (malarz) | Władysław Radomski | Jan Garczyński | Marian CieślakOceń: Roman Berkowski