Kurt Lewin

---

Życiorys

Kurt Lewin, urodzony w 1890 roku w Mogilnie, wówczas znanym jako część hrabstwa Prowincji Poznańskiej w Prusach, był jednym z czterech dzieci w żydowskiej rodzinie. Jego ojciec, Leopold, prowadził sklep wielobranżowy oraz gospodarstwo rolne. W młodzieńczych latach uczęszczał do chederu, czyli żydowskiej szkoły religijnej, a od 1900 roku kontynuował naukę w Gimnazjum im. Cesarza Fryderyka Wilhelma w Poznaniu. W 1905 roku Lewin przeniósł się z rodziną do Berlina, gdzie uczył się w Liceum im. Cesarzowej Wiktorii Augusty.

W 1909 roku rozpoczął studia medyczne na Uniwersytecie Albrechta i Ludwika we Fryburgu, jednak wkrótce przesiadł się do Monachium, aby studiować biologię. W czasie swojej edukacji był aktywnie związany z ruchem socjalistycznym, a także wspierał emancypację kobiet. Gdy wybuchła I wojna światowa, wstąpił do niemieckiej armii, gdzie walczył na frontach rosyjskim oraz francuskim. Po odniesieniu obrażeń powrócił do Berlina, aby zakończyć pracę nad doktoratem, której promotorem był Carl Stumpf, znany psycholog.

Początkowo Lewin był związany z nurtem psychologii behawioralnej, lecz z biegiem lat przeszedł w stronę psychologii postaci (gestalt). Współpracował z takimi osobistościami jak Max Wertheimer oraz Wolfgang Köhler. Dodatkowo, stał się członkiem Instytutu Psychologii na Uniwersytecie Humboldtów, gdzie prowadził wykłady z zakresu filozofii i psychologii. Jego kariera była ściśle związana z nurtem szkoły frankfurckiej, która wyłoniła się z kręgu marksistowskich Żydów w Instytucie Badań Społecznych w Frankfurcie nad Menem.

W momencie, gdy Adolf Hitler przejął władzę w 1933 roku, członkowie szkoły frankfurckiej zostali zmuszeni do jej rozwiązania, co doprowadziło do przeniesienia się do Genewy, a później (w 1934 roku) do Nowego Jorku, gdzie Lewin dołączył do New School for Social Research. W tym czasie miał okazję spotkać się z Erikiem Tristem, pracującym w Tavistock Clinic w Londynie, który potem zafascynowany teoriami Lewina, postanowił je zastosować wśród żołnierzy podczas II wojny światowej.

W 1930 roku Lewin został zaproszony przez Uniwersytet Stanforda do Stanów Zjednoczonych, gdzie spędził sześć miesięcy jako profesor wizytujący. Ostatecznie w 1940 roku uzyskał obywatelstwo amerykańskie i pracował na Uniwersytecie Cornella, University of Iowa (Iowa Child Welfare Research Station) oraz na MIT, gdzie był dyrektorem Research Center for Group Dynamics, którego był współzałożycielem.

W 1946 roku Lewin otrzymał prośbę o pomoc od dyrektora Connecticut State Inter Racial Commission, aby zająć się kwestią uprzedzeń rasowych oraz religijnych. Z tego powodu przeprowadził eksperyment, który stał się fundamentem znanym dziś jako sensitivity training. Dwa lata później, w 1947 roku, powstały National Training Laboratories, a Carl Rogers uważał, że odkrycie Lewina było „prawdopodobnie jednym z najważniejszych osiągnięć w naukach społecznych tego stulecia”.

Po II wojnie światowej, Lewin współpracował z Jacobem Finem w zakresie rehabilitacji psychicznej byłych mieszkańców obozów. Pracował na Harvard Medical School i współtworzył czasopismo naukowe przy Tavistock Institute oraz grupą na Massachusetts Institute of Technology. W efekcie powstał periodyk „Human Relations”, w którym znalazła się jego praca zatytułowana Frontiers in Group Dynamics. Ponadto, przez pewien czas uczył na Uniwersytecie Duke’a.

Kurt Lewin zmarł w 1947 roku na skutek ataku serca w Newtonville w Massachusetts. Został pochowany w swoim rodzinnym mieście, pozostawiając po sobie trwały ślad w dziedzinie psychologii społecznej.

Dorobek naukowy

Kurt Lewin, uznawany za jednego z najwybitniejszych psychologów XX wieku, zajmuje 18. miejsce w zestawieniach jego współczesnych. Powszechnie przypisuje mu się zasługi w tworzeniu psychologii społecznej, a także jako pioniera w badaniach nad dynamiką grupową, która dotyczy relacji i interakcji wewnątrz grup. Lewin zyskał uznanie jako mentor dla wielu wpływowych psychologów, w tym dla Leona Festingera, Rodgera Barkera, Blumy Zeigarnik oraz Mortona Deutsche’a, każdy z nich wnieśli znaczący wkład do dziedziny psychologii.

Wśród jego osiągnięć znajduje się wprowadzenie pojęcia 'genidentyczność’, jak również promowanie interakcjonizmu symbolicznego. Ta perspektywa teoretyczna stanowi alternatywę w debacie dotyczącej wpływu natury i kultury na rozwój człowieka. Lewin argumentował, że oba te czynniki są ze sobą powiązane i wspólnie kształtują osobowość. Jego równanie wyrażające zależność zachowań ludzkich, zapisano jako: B = ƒ(P, E).

Teoria pola

Teoria pola stanowi narzędzie do analizy sił wpływających na sytuacje społeczne. Wprowadza podział na czynniki sprzyjające celowi (siły wspomagające) oraz te, które działają przeszkadzająco (siły hamujące). Ta koncepcja odegrała kluczową rolę w rozwijaniu obszarów takich jak psychologia, zarządzanie zmianą oraz rozwój społeczny. W swoje analizy Lewin włączył także aspekt postindustrialny, do którego przyczynił się John R. P. French.

Action research

Termin 'action research’ został wprowadzony przez Lewina w 1944 roku podczas jego pracy na MIT. Po raz pierwszy pojawił się w artykule z 1946 roku, w którym opisał badania mające na celu analizę skutków różnych form działalności społecznej. Podkreślił znaczenie spiralnego procesu zawierającego etapy planowania, działania oraz oceny wyników. W koncepcji tej kluczowe jest połączenie praktyki z refleksją, co prowadzi do tworzenia praktycznych rozwiązań w badanych kontekstach.

Modele sprawowania władzy

W ramach swojego dorobku Lewin opisał trzy zasadnicze modele sprawowania władzy: autorytarny, demokratyczny i leseferyzm. W modelu autokratycznym władza jest narzucana przez lidera, natomiast model demokratyczny opiera się na decyzjach podejmowanych przez większość. Model leseferyczny, z kolei, zakłada, że władca ma jedynie nominalny wpływ na grupę, a chaos uniemożliwia skuteczne kierowanie.

Zarządzanie zmianą (model RZZ)

Jednym z najważniejszych wkładów Lewina jest model zarządzania zmianą organizacyjną, który kładzie nacisk na znaczenie ludzi w tym procesie. Podzielił on przejście przez zmianę na trzy etapy: rozmrażanie, zmiana i zamrażanie. W etapie rozmrażania należy przełamać dotychczasowe struktury, co często wiąże się z ambiwalentnymi odczuciami pracowników związanymi ze strachem przed zmianą i równocześnie dostrzeganą potrzebą nowości. Następnie, w etapie zmiany, kluczowe jest precyzyjne zaplanowanie działań oraz zaangażowanie zespołu. Ostatni etap, zamrażanie, wiąże się z akceptacją nowego stanu przez pracowników, co staje się ich rzeczywistością.

Równanie Lewina

Równanie B = ƒ(P, E) przyjęte przez Lewina nie ma charakteru matematycznego. Oznacza to jedynie, że zachowanie jednostki jest ściśle związane z jej osobowością oraz środowiskiem. Po raz pierwszy zaimplementowane zostało w jego książce z 1936 roku pod tytułem 'Principles of Topological Psychology’.

Dynamika grupy

Termin 'dynamika grupy’ został po raz pierwszy użyty przez Lewina w jego artykule w 1947 roku. Zamiarem było lepsze zrozumienie funkcjonowania grup oraz instytucji, a także sił, które na nie wpływają. Na początku wielu psychologów negowało możliwości istnienia grup jako jednostek badawczych, uważając ich działania za sumę działań członków. Lewin postanowił skorzystać ze swojego równania w celu wyjaśnienia dynamiki w grupach. Podkreślał, że interakcje człowieka z grupą oraz z otoczeniem zdecydowanie wpływają na te wspólne działania.

Jego koncepcja opierała się na czterech kluczowych zasadach dotyczących grup. Zawierały one: wzajemne relacje wpływów zewnętrznych i wewnętrznych, istotność relacji w grupie, charakter grupy jako całości oraz rolę grupy jako centralnego punktu w trakcie wprowadzania zmian.

---

Oceń: Kurt Lewin

---